Ho Amca’nın 127. doğum günü yaklaşıyor. Başkent Hanoi’da sokaklar yavaş yavaş doğum gününe ilişkin posterlerle kaplanıyor. 19 Mayıs 1890 doğumlu amca, 1911’de bir Fransız gemisine bulaşıkçı olarak biniyor, ondan sonraki 30 yıl gezmedik ülke, okunmadık kitap, Vietnam’ın bağımsızlığı için çalınmadık kapı bırakmıyor. Ho Amca, bir Vietnamlı yurtsever olarak ayrıldığı ülkesine dönemediği 30 yılda Vietnam özgürlük hareketinin doğal lideri oluyor, yalnızca Vietnam Komünist Partisi’nin değil Fransız Komünist Partisi’nin de kurucuları arasına giriyor. Liderliği çok özel: Vietnam’ın kurtuluş yanlısı tüm siyasal kesimlerinin ortaklaştığı isim. Bir araya gelmesi imkansız görünen binbir çeşit fraksiyonu, siyasi görüşü, hareketi insan ilişkilerindeki gelişkinliğiyle birleştiren isim.
1941’de memleketine döndüğünde, 2. Paylaşım Savaşı sürüyor ve Vietnam, Japon işgali altında. Bu, öyle vahşi bir işgal ki, Japon askerlerinin pirince el koyması nedeniyle, 2 milyon Vietnamlı açlıktan ölüyor. Olağanüstü koşullar, olağanüstü direnişçiler doğurur. 4 yıl Japon işgalcilere karşı gerilla savaşı verirler, Vietnam’ın azınlık halklarının mağaralarında saklanırlar, onların dillerini ve kültürlerini öğrenirler.
VİETNAM’IN BAĞIMSIZLIĞI
Ho Amca 2. Paylaşım Savaşı’nın bitiminde Hanoi’da Vietnam’ın bağımsızlığını ilan eder. Ancak savaş sonrası, Vietnam’ın eski sömürgecisi olan Fransa, yeniden sömürmek üzere askerleriyle geri gelir. Kimdir Vietnam’ı yeniden sömürmek için gelenler? Bunların çoğu, Nazi yönetimine direndikleri için çok sevilen ‘kahraman’ Fransız askerleridir. (Bu durum, kuşkusuz, Fransa’nın Nazilere karşı direnişine gölge düşürmüştür.) Ho Amca’nın kurduğu Vietnam Halk Kurtuluş Ordusu 9 yıl Fransa’yla savaşır. 1954’te son Fransız birliğini de darmaduman ederler. Fransa, Vietnam’ın bağımsızlığını eli mahkum kabul etmek zorunda kalır.
30 YIL SÜREN SAVAŞ
Fakat Fransa’nın yenilmesinden rahatsız olan bir güç vardır. Ortaya çıkan güç boşluğunu komünistlerin doldurmasından ürken bu güç, ABD’dir. Vietnam, bir de ABD’yle savaşır. Bağımsızlık ilanından sonra bir 30 yıl daha savaşılır. Kadın-erkek-çocuk 3 milyon ölüm demek olur 30 yıllık savaş. Ülkenin demografisi ciddi anlamda değişir. Ho Amca, ülkesinin bağımsızlığını göremeden 1969’da hayata gözlerini yumar. Oldukça alçak gönüllü, malda mülkte gözü olmayan bir lider olarak anımsanır. Hiçbir lüks alışkanlığı ve harcaması yoktu. Belki de yakın tarihteki tek sandaletli liderdi.
Bugün Amca’nın başkent Hanoi’da anıtkabri var. Bedeni mumyalanmış anıtkabirde sergileniyor. Kapıda her zaman uzun kuyruklar oluyor. Bir gören bir kez daha görmek istiyor. Hep sevgiyle anılıyor. Vietnam halk dini, onun ruhunun bütün Vietnamlı hanelerde bir aile üyesi olarak yaşadığına inanıyor. İyi ki doğdun Ho Amca! Seni özlemle sevgiyle anıyoruz!
HO Çİ MİN BALADI(*)
(Ewan MacColl)
Uzakta, okyanuslarda,
Doğu kıyısının ötesinde,
Bir adam yaşar, halkların babası,
Ve adı O’nun, Ho Çi Min.
Hoy Hoy Ho Çi Min. (**)
Vietbak’tan Saygon Havzası’na,
Dağlardan düz ovaya
Genç-yaşlı işçiler, köylüler, çiftçiler
Omuz verdi hürlük kavgasına
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Ho Çi Min denizciydi
Yedi denizde hizmet etti
Vazife, cefa, ömrünün özeti,
Sömürülmek alfabesi.
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Ho Çi Min yurda döndü,
Baktı şöyle ülkesine,
Gördü halkı aç, halkları aç
Her yer yabanc’asker dolu.
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Ho Çi Min dağa çıktı
Savaşçılar bir avuçtu
Hep yiğit onlar ant içtiler hürlüğe,
Düşmanı yurttan sürmeye.
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Ondörttüler, yüz oldular
Gün döndü, yüzbin oldular
Ho Çi Min kurdu halk ordusunu
Viet Min Kurtuluş Ordusu.
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Her asker çiftçi idi,
Akşamları elde çapa
Sabahsa asar tüfeği omzuna
Buydu Ho Amca’nın ordusu.
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Dağlardan, ormanlardan
Pirinçlikten, kamışlıktan
Yürüyorlar kadın erkek birlikte
Ekmek için hürlüğü toprağa.
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Vietbac’tan Saygon Havzası’na
Yürüdü Viet Min Ordusu
Dalgalanır bayrakları rüzgarda
Barış, hürlük, elbet Ho Çi Minh.
Hoy Hoy Ho Çi Min.
Ewan MacColl (1915-1989)
Britanyalı sosyalist sanatçı
İngilizce özgün metinden çeviren: Ulaş Başar Gezgin, 27 Temmuz 2007,
Ho Çi Min kenti, Vietnam (***)
(*) 7 Mayıs 1954’te Vietnamlı savaşçıların Fransız ordusunu bozguna uğratıp bağımsızlığı kazanmaları üzerine yazılmıştır. Vietnamca uyarlaması da bulunmakla birlikte, Türkiyeli müzikseverler, parçayı, Dünya Devrim Şarkıları albümündeki Fransızca uyarlamasıyla tanıdı. Bu üç dildeki şarkı sözleri, aşağı yukarı aynıdır. Bu çeviriyle birlikte, artık Türkçesi de var ve o da aşağı yukarı aynı. Ayrıca başka dillerde de (örneğin Norveççe) uyarlamaları bulunmaktadır.
(**) Ho Chi Minh adı, Türkçe’ye Fransızca üzerinden geçtiği için ‘Ho Şi Min’ olarak yanlış okunuyor; doğrusu, Ho Çi Min (Kuzey Vietnamcada ya da Hanoycada okunuşuyla) ya da Ho Çi Mın (Güney Vietnamcada ya da Saygoncada ve Ho Chi Minh kentinde okunuşuyla). Ho Çi Min, ‘aydınlanmış’, ‘aydın’ anlamına gelmektedir.
(***)Şarkının Türkçe söylenebilmesini sağlamak üzere,
müziğe uygun olarak çevrilmiştir.
(kaynak: evrensel)
Comments